“Wie ben jij en wie ben ik?”
Te pas en te onpas bedienen mensen zich van labels en etiketten in de dagelijkse omgang met elkaar. Ik ben non-binair, hij is een narcist, zij zijn gelukszoekers, wij zijn vegetariërs zijn hier enkele voorbeelden van. Met het label dat we onszelf en/of de ander geven, reduceren we onszelf en de ander tot een vaststaande identiteit. Het oordeel wat is gegeven maakt ons slechts tot een object wat onafhankelijk van andere objecten zou bestaan. Wat is de consequentie van al die labels en het plakken van etiketten?
Volgens de Franse filosofe, feministe, existentialist en romanschrijver Simone de Beauvoir beperken we ons zelf en de ander in onze vrijheid wanneer we dit doen. In haar existentialistische ethiek stelt ze dat de ander een voorwaarde is om mijn eigen vrijheid te verwerkelijken en dus geen hinder is voor mijn vrijheid. Met andere woorden, we hebben de ander nodig om vrijheid te kunnen ervaren in ons bestaan. Het is een wederkerig proces tussen mensen en waar beide partijen verantwoordelijkheid voor dragen.
De Beauvoir pleit voor een relatie waar beide personen elkaar bevrijden door het willen onthullen van het zijn en elkaar en jezelf niet vast te zetten in identiteiten. Het is een relatie waarin we elkaar willen ont-moeten en willen erkennen in het anders-zijn. Wanneer de ene persoon de ander of zichzelf tot object reduceert: non-binair, narcist, gelukzoeker, vegetariër kan het proces van wederkerigheid niet plaatsvinden. Hierdoor kan geen sprake zijn van gelijkheid met het gevolg dat beide personen niet vrij zijn.
We doen het allemaal. Dagelijks. Zonder erbij na te denken. Ik ben werkloos. Jij bent een Oost-Europese vrouw. Hij is getrouwd. Zij is moeder. Zij zijn wetenschappers. Al bij het uitspreken of horen van zo’n onbetekenend zinnetje wordt direct een beeld van de ander en jezelf gecreëerd zonder dat we die ander hebben gesproken, gezien of ontmoet. Bij een echte ontmoeting zijn we niet vrij meer om elkaar te zien, te horen ofwel te ervaren.
In haar filosofische essays en romans wijst De Beauvoir erop dat we in ons bestaan juist afhankelijk zijn van elkaar. Ondanks dat we individuen zijn, zijn we tegelijkertijd verbonden met elkaar en dragen we beiden zorg voor onze relatie. Mensen beïnvloeden elkaar en het is de interactie tussen mensen die bepaalt wat de waarde is van die relatie. Door jezelf en elkaar geen labels te op te plakken, maar elkaar te willen accepteren en ont-moeten in het anders-zijn, ligt een mogelijkheid naar vrijheid.
Voor mij, vindt dit plaats door vragen te blijven stellen, te luisteren en nieuwsgierig te zijn naar elkaar en verder te kijken dan de eerste indruk. Het is een open en liefdevol proces van wording in plaats van zijn, waardoor de relatie authentiek wordt.
Filosofische leestip:
De Beauvoir, Simone. Pleidooi voor een moraal der dubbelzinnigheid. Utrecht: Erven J. Bijleveld, 2021.
Wil je op de hoogte blijven van nieuwe denkbewegingen, volg whatsapp kanaal ruimdenkenvrijbewegen. Ben je geïnteresseerd in een filosofisch gesprek neem contact met me op.
Geef een reactie